કિચન ગાર્ડનમાં પ્રાકૃતિક ખેતી : આરોગ્ય અને પર્યાવરણની સુરક્ષા માટેનો સુમેળભર્યો ઉપાય
કિચન ગાર્ડનમાં પ્રાકૃતિક ખેતી : આરોગ્ય અને પર્યાવરણની સુરક્ષા માટેનો સુમેળભર્યો ઉપાય
આજના સમયમાં લોકો ઓર્ગેનિક અને કેમિકલ ફ્રી ખોરાક તરફ વધુ આકર્ષાઈ રહ્યા છે. મોટાભાગના શાકભાજી, ફળફળાદી અને અનાજમાં થતી રાસાયણિક દવાઓ અને ખાતરોના ઉપયોગને કારણે અનેક આરોગ્ય સંબંધિત સમસ્યાઓ ઊભી થઈ રહી છે. આવા સંજોગોમાં ઘરઆંગણામાં કે ટેરેસ પર કિચન ગાર્ડન તૈયાર કરીને તેમાં પ્રાકૃતિક ખેતી કરવી એ સ્વસ્થ જીવનશૈલી તરફનો સારો વિકલ્પ બની રહ્યો છે.
પ્રાકૃતિક ખેતી એ એવી પદ્ધતિ છે જેમાં કૃત્રિમ ખાતરો, જંતુનાશક પદ્ધતિઓનો ઉપયોગ કર્યા વગર સંપૂર્ણ રીતે કુદરતી ઘટકોના આધાર પર ખેતી કરવામાં આવે છે. ભારતના કૃષિ વિજ્ઞાની અને આધુનિક પ્રાકૃતિક ખેતીના પ્રેરણાસ્ત્રોત સુભાષ પાલેકરે દેશભરમાં આ રીતનો પ્રચાર કર્યો છે.
કિચન ગાર્ડન માટે શરુઆત કેવી રીતે કરવી: પ્રારંભમાં ખૂબ મોટો વિસ્તાર જરૂરી નથી. ઘરની ઘેરી જમીન, ટેરેસ, ગેલેરી કે મોટાં પાત્રો (પોટ્સ)માં પણ કિચન ગાર્ડન શરૂ કરી શકાય છે. માટી સાથે સજીવ ખાતર (કંપની પોસ્ટ, ગોબર ખાતર, કિચન વેસ્ટથી બનાવેલ ખાતર) ભેળવીને નાનાં પોટ્સમાં વિવિધ શાકભાજીનું વાવેતર શક્ય છે.
પ્રાકૃતિક ખાતર અને જંતુનાશકો: ઘરના રસોડાના કચરા (છાલ, ચા પત્તી, ફળોની કેર, કઢી નાખેલી દાળ વગેરે)થી વર્મી કોમ્પોસ્ટ બનાવી શકાય છે.ગાયનું ગૌમૂત્ર અને ગોબરથી જીવામૃત, ઘનજીવામૃત અને દશપર્ણી બનાવીને છોડને પોષણ આપવામાં આવે છે. લીંબૂ, લસણ, હિંગ, તુલસી, અને નીમના પાનોથી તૈયાર થતા કૌટુંબિક જંતુનાશક છોડને રાસાયણિક હુમલાથી બચાવે છે.
કઈ શાકભાજી ઉગાડી શકાય: શરુઆત માટે લીલા પત્તાવાળી શાકભાજી જેવા કે પાલક, મેથી, કોથમિર, લીલું લસણ, ટમેટાં, મરચાં, તુરિયા, ડુંગળી, ભીંડા, બટાકાં વગેરે ઉગાડવા સરળ છે. તુલસી, અડદ, ઝીણાં ફળો, અને ઘઉં ઘાસ જેવી આયુર્વેદિક દ્રવ્યો પણ ઉગાડી શકાય છે.
અત્યારે રાજ્ય અને કેન્દ્ર સરકારો દ્વારા શહેરી ક્ષેત્રોમાં પારંપરિક અને ઓર્ગેનિક ખેતી માટે પ્રોત્સાહન આપવામાં આવી રહ્યું છે વાવણી માટે જરૂરી સાધનો, ખાતર અને તાલીમ પણ આપવામાં આવે છે.
કિચન ગાર્ડનમાં પ્રાકૃતિક ખેતી માત્ર સ્વસ્થ ખોરાક પૂરું પાડતી નથી, પણ એક પ્રકારની જીવનશૈલીનું પ્રતિબિંબ છે, જ્યાં કુદરત સાથે જોડાઈને માનવ પોતાના આરોગ્ય અને પર્યાવરણ બંને માટે જવાબદાર બને છે.
ઓછા ખર્ચે, ઓછા વિસ્તારમાં અને ઓછા સમયમાં ઘણી અસરકારક રીતે શરુઆત કરી શકાય છે. આવી ખેતી માત્ર સ્વચ્છ ખોરાક નથી આપતી, પણ સંતુલિત જીવન તરફનું સજાગ પગથિયું પણ છે.
